Niepłodność – przyczyny i praktyczne rozwiązania 

 

W tej serii wpisów nie chciałbym dawać przepisanych regułek czym jest niepłodność i jakie są jej przyczyny, a zamienić to w cykl poświęcony praktycznemu i być może dla niektórych niestandardowemu podejściu do tematu płodności. 

 

Garść statystyk: 

  • Na niepłodność cierpi blisko 1,5 miliona par w Polsce , co stanowi ok 15-20 % par w wieku rozrodczym. Odsetek ten nie wydaje się znacząco odbiegać od średniej europejskiej. 
  • Niestety Polska pozostaje zauważalnie w tyle za krajami Europy zachodniej, pod względem częstości wykorzystania technik współczesnej medycyny w walce z tym problemem. 
  • W naszym kraju jedynie 20% par zwraca się po pomoc medyczną, podczas gdy w zachodniej Europie, pary borykające się z problemem płodności wykorzystują techniki wspomaganego rozrodu aż w 50 % przypadków.
  • Trudno tutaj o precyzyjne dane, bo niepłodność to dalej temat tabu 

 

Bardziej niepokojąca garść statystyk:

  • Średni czas trwania leczenia niepłodności w Polsce u Kobiet 0,5 -15 lat, u Mężczyzn 0,5 do 12 lat 
  • Po 5 latach 80 % (!!!) dalej osób leczy się w kwestii niepłodności

 

Oczywiste jest to żeby leczyć niepłodność należy na początku namierzyć co może być jej przyczyną, ich oczywiście może być wiele jednak najczęstsze to:

  • Brak cykli owulacyjnych
  • Słabe parametry nasienia 
  • Wady anatomiczne, niedrożne jajowody, wady maciczne, czynnik szyjkowy
  • Przyczyny immunologiczne
  • Słaba jakość komórek jajowych 
  • Niepłodność idiopatyczna 

 

Zacznijmy dziś od przyczyny jaką jest brak owulacji i co możemy w tej kwestii zrobić od strony dietetyczno-suplementacyjnej

  1. Zbyt niska podaż energii (kcal):

- zmiany w wydzielaniu poziomów LH zachodzą już przy 5 dniach ograniczenia dostępności jedzenia

- funkcje reprodukcyjne mogą nie być upośledzone dopóki dostępność energii nie zostanie zmniejszona o ponad 30 % 

- dla dużej części kobiet wartość krytyczna to 1400-1500 kcal/ dzień* ta granica może być płynna zależna od stylu życia, anatomii czy ilości masy mięśniowej/ tkanki tłuszczowej

- musimy o tym pamiętać jeśli nawet chcemy zredukować masę ciała to nie może być to dieta głodówkowa 

 

  1. Niedoczynność tarczycy

- zaburza metabolizm estrogenów oraz może zwiększać poziom prolaktyny

- anomalie w wydzielaniu LH/ FSH – konsekwencja brak owulacji

- prawidłowa praca tarczycy jest kluczowa do dojrzewania komórki jajowej, wydzielania progesteronu, wzrostu endometrium czy skutecznej implantacji zarodka 

- pamiętajmy TSH jest hormonem wydzielanym jest przez przysadkę mózgową, nie tarczycę 

- kluczowe pod kątem płodności są wolne hormony FT4/ FT3 które optymalnie powinny być na poziomie 50- 80 % normy 

- funkcje tarczycy możemy poprawiać dobrze dobraną dietoterapią oraz celowaną suplementacją 

 

  1. Niedobór cynku (Fosfataza alkaliczna poniżej 70) 

Może wiązać się osłabioną syntezą i wydzielaniem LH/ FSH i zaburzać owulacje. Wpływa również na powikłania samej ciąży (poronienia, hipotrofia płodu, ryzyko przedwczesnego porodu)

 

  1. Niedobór wit D3

Działanie wit D3 jest globalne, a jej receptory znajdują się także w jajnikach, gdzie stymuluje produkcję progesteronu, estradiolu oraz estronu. Niedobór wit D powoduje zaburzenia w:

- poniżej 34 ng/ml -> niezbędne do działania wychwytu wapnia w jelitach (podaż i wychwyt wapnia są niezbędne żeby dany pęcherzyk stał się dominujący w danym cyklu)

-  metabolizmie glukozy i insuliny (poniżej 40 ng/ml), a stan przedcukrzycowy/ cukrzyca typu II lub insulinooporność okropnie psuje jakość komórek i zaburza naturalną owulację 

-  50-80 ng/ml -> optymalne wartości pod kątem działania śluzówkowego układu odpornościowego (jeśli zmagamy się chorobami autoimmunologicznymi, endometriozą, PCOS osiągniecie takich poziomów jest kluczowe to regulacji immunologii) 

 

  1. Defekt mitochondriów 

Ciałko żółte odpowiada za prawidłową produkcję progesteronu, co ciekawe jest bardzo zależne od sprawności mitochondriów, bo zużywa 2-6 więcej tlenu na jednostę masy ciała niż organy dużo większe jak serce, nerki czy wątroba. Na funkcję mitochondriów wpływa jakość jedzenia, czynniki zakaźne (np. EBV, CMV, Helicobacter, Chlamydia etc), czynniki środowiskowe (pleśń, grzyby, rteć) i wiele, wiele innych 

 

  1. Stres 

Kortykoliberyna (CRH) pod wpływem stresu stymuluje wydzielane beta-endorfin , jeśli ta reakcja jest nadmierna (ekstremalnie silny stresor) lub bardzo często (np. u kobiet które trenują nadmierne do możliwości regeneracji) dochodzi do zahamowania produkcji dopaminy i wzrostu prolaktyny. Wysoka prolaktyna zaś zaburza funkcje reprodukcyjne (w tym owulację) 

 

  1. Niedobory żelaza 

- Naukowcy odkryli, że kobiety z niewystarczającymi zapasami żelaza częściej cierpią na brak jajeczkowania, co oznacza, że ​​nie dochodzi do owulacji (Chavarro J 2006) 

- Niedobory żelaza wiążą się nieprawidłowym rozwojem czerwonych krwinek. Przekłada się to na zmniejszenie tlenu w tkankach organizmu, w tym jajnikach i macicy. Niedotlenienie komórek jajowych sprawia, że stają się one słabej jakości (Sathiyanarayanan S, 2014) 

- Kobietom z niskim poziomami zasobów ferrytyny czasami udaje się zajść w ciążę, jednak brak tlenu wpływa na rozwój dziecka, uniemożliwia prawidłowy rozwój łożyska oraz zwiększa częstość poronień i przedwczesnych porodów (Turgeon O’Brien, 2000) 

- receptory transferryny (jest to białko transportujące żelazo) znaleziono w komórkach ziarnistych i oocytach co sugeruję że odpowiednie zasoby żelaza mogą mieć bardzo ważne znaczenie pod kątem jakości komórki jajowej 

 

  1. Insulinooporność

 nadmiar insuliny zbyt szybko uwrażliwia komórki pęcherzykowe na wydzielanie LH, co zaburza owulację. Jednak należy rozumieć stan insulinooporności stosunkowo prosto – jest to zaburzenie które doprowadza do przewlekłego stanu zapalnego, wytwarzania prolaktyny (bardzo często u osób z nadwagą/ otyłością), psuje jakość komórki jajowej, ogromnie zwiększa ryzyko poronienia oraz innych powikłań ciąży 



Oczywiście temat jest ogromnie szeroki, nadający się na ogromne opracowanie lub nawet serię wykładów. Mam zamiar jednak przybliżać Państwu niektóre aspkety związane z płodnością, w której być może odnajdą Państwo swoją własną drogę do spełnienia marzeń o byciu rodzicem. 

 

Autor: Marcin Ostaszewski 

Marcin

Psychodietetyk i student Functional Medicine University w USA. Zajmuje się problemami z płodnością, układu pokarmowego, hormonalnego, dietą w chorobach autoimmunologicznych. W pracy stawia na indywidualne i kompleksowe podejście do zdrowia. Pracuje w klinice leczenia niepłodności Kriobank w Białymstoku. Wspomaga pacjentów w leczeniu i spełnianiu ich marzeń o byciu rodzicami.